این روزها در مطب برخی از پزشکان جای سوزن انداختن نیست. افراد که از راه‌های دور خودشان را به مطب پزشکان باتجربه می‌رسانند و البته ساعت‌های زیادی را پشت در اتاق پزشک سپری میکنند. برخی از آنها ناخوش احوالند و عده‌ای دیگر برای چکاپ سالانه به پزشکان مراجعه میکنند.
بعضی پس از چند هفته نوبت‌شان شده و تعداد معدودی نیز با توصیه‌های منشی منتظر هستند تا در بین مریض، وقتی برای ملاقات پیدا کنند. در برخی از موارد منشی این دسته از پزشکان تلفنی وقت ملاقات نمی‌دهند و بیمار یا اطرافیان او ناچارند، زمانی را برای گرفتن وقت ملاقات و زمانی دیگر را در داخل مطب برای ملاقات با دکتر صرف کنند. البته در این بین وضعیت بیماران قدیمی کمی بهتر است. آنها یا دوران نقاهت پس از جراحی را سپری میکنند یا تحت درمان قرار دارند یا بیماری‌شان دوباره عود کرده ولی به‌هرحال چون بیمار قدیمی هستند، کمتر در صف‌های طولانی منتظر وقت ملاقات می‌مانند.
در
این نوبت‌های طولانی هیچ توجهی به وخامت حال بیمار نمی‌شود و تنها ملاک
برای ملاقات با پزشک، زمان دریافت نوبت است. البته در این بین، برخی
بیماران با استفاده از رابطه یا به توصیه برخی دیگر از پزشکان زودتر از
دیگران می‌توانند پزشک مورد نظرشان را ملاقات کنند. این وضعیت باعث شده تا
برخی پزشکان، بیماران را به صورت گروهی ویزیت کنند یا مدت زمان بسیار کمی
را برای معاینه بیمار اختصاص دهند که این خلاف منشور اخلاقی
و موازین پزشکی است. از طرف دیگر بی‌توجهی پزشک به علایم بالینی و ارجاع
بیمار به آزمایش‌های تشخیصی باعث شده تا بنابر اعلام مسئولان وزارت بهداشت
میزان سونوگرافی‌ها، جراحی‌هایی چون سزارین در بخش‌های زنان، ام‌آر‌آی و
رادیوگرافی در کشور چندین برابر سایر کشورهایی باشد که از لحاظ تعداد بیمار
با ایران شرایط مشابه‌ای دارند. این در حالی است که بنا به گفته محمدحاجی
آقاجانی معاون درمان وزیر بهداشت استاندارد زمان ویزیت در مطب ها برای
پزشک عمومی ١٥ دقیقه، متخصص ٢٠ دقیقه، فوق تخصص ٢٥ دقیقه و روان پزشک ٣٠
دقیقه است.
اما یکی از اصولی که در تشخیص و بهبود بیماری از نظر روانی نقش مهمی دارد، توجه پزشک به حرف‌های بیمار
و شرح حال اوست که در میان برخی پزشکان مورد توجه چندانی قرار نمی‌گیرد.
مسئولان سازمان نظام‌پزشکی می‌گویند این وضعیت درخصوص پزشکان متخصص و
فوق‌تخصص بیماری‌هایی مانند سرطان، مغز و اعصاب و قلب و عروق بیشتر است.
آنها کمبود نیروی متخصص در شهرستان‌ها و شهرهای کم‌جمعیت را یکی از مشکلات
حوزه درمان می‌دانند که با اجرای طرح تحول نظام سلامت تا حدودی این مشکلات
برطرف شده است ولی ازدحام و صف‌های طولانی در مطب برخی از پزشکان در
کلانشهر‌هایی مانند تهران بیش از آن‌که مربوط به تعداد کم پزشکان متخصص
باشد، ریشه در باورها و رفتارهای اجتماعی دارد.
(کیس واقعی – یک مکالمه کوتاه با مردم در صف پزشک)
نوبت‌های چند ماهه
از خستگی و بی‌خوابی کلافه شده است اما امید به درمان برادرش او را همچنان
مصمم نشان میدهد. محمد قلی‌زاده که از تاکستان به تهران آمده است، به‌گفته
خودش ٢روز است که منتظر وقت ملاقات با یکی از پزشکان معروف مغز و اعصاب در
تهران سرگردان است. شب‌ها را در خودروی خود به صبح می‌رساند، و روزها در
شهر می‌چرخد و بعدازظهر‌ها تا آخر شب در مطبی واقع در خیابان میرعماد منتظر
می‌ماند تا پزشک متخصص پرونده پزشکی برادرش را ببیند. او که از شلوغی مطب
کلافه به‌نظر می‌رسد می‌گوید: «علی، برادرم ٣سال پیش به بیماری صرع مبتلا
شده است. در این ٣سال به پزشکان زیادی مراجعه کرده‌ایم، از زنجان تا قزوین
هیچ متخصص مغز و اعصابی نیست که علی را پیش او نبرده باشیم ولی تاکنون حال
او بهتر نشده است.»
او به چند کیسه دارو و انبوهی از کاغذ و عکس‌های رادیولوژی اشاره می‌کند و
می‌گوید: «این‌ها نتیجه ٣سال درمان برادرم است. بیشتر پزشکان می‌گویند که
این بیماری درمان قطعی ندارد، فقط می‌شود حمله‌های عصبی او را کاهش داد. هر
پزشکی نسخه جدیدی به ما میدهد، باورتان نمی‌شود ولی خانه ما تبدیل به
داروخانه شده است. معمولا پس از مراجعه به پزشک جدید و مصرف داروهایی که
برای او تجویز می‌شود، چند وقتی حالش بهتر می‌شود ولی پس از مدتی بیماری او
عود می‌کند.»
محمد درباره حضورش در تهران می‌گوید: « از طریق یکی از همکارانم فهمیدم که
پزشک حاذقی در تهران بیمارهای زیادی مانند برادر من را درمان کرده است، به
همین دلیل به تهران آمده‌ام تا پرونده او را ببیند، البته به من گفتند که
نوبت‌های او چند ماهه است ولی با اصرار و توضیح مشکلات برادرم، منشی به من
قول داد، که بین مریض برای من وقت بگیرد، الان ٢روز است که منتظر هستم تا
چند دقیقه‌ای پرونده پزشکی برادرم را مطالعه کند و اگر لازم شد او را به
اینجا بیاورم.»
او در پاسخ به این سوال که چرا به متخصص دیگری مراجعه نکرده است، می‌گوید:
«پزشک با پزشک فرق می‌کند، شاید از لحاظ دانش یکی باشند ولی تجربه و
حاذق‌بودن برخی از پزشکان چیزی نیست که بتوان آن را انکار کرد. درضمن این
همه آدم که اینجا منتظر هستند، نشان میدهد که این پزشک کارش را بلد است!»
چند صندلی جلوتر خانم جوانی که آماده رفتن به داخل اتاق پزشک است، درباره علت مراجعه به این مطب می‌گوید: «من از مریض‌های قدیمی دکتر […] هستم، هر ٦ماه یکبار باید برای چکاپ به اینجا بیایم به همین دلیل مشکل زیادی برای وقت گرفتن ندارم ولی اینجا یکی از شلوغ‌ترین مطب‌های تهران است. همان‌طور که می‌بینید جا برای نشستن هم نیست، بسیاری از مراجعان اینجا از شهرهای دور می‌آیند. وقت تلفنی گرفتن خیلی سخت است، نوبت‌های اینجا چند ماهه است، چون این دکتر ٣ ماه از سال را ایران نیست.»
او ادامه میدهد: «من ٥سال پیش به علت تومور مغزی جراحی شدم. تا ٢سال اول هر ماه یک بار به اینجا می‌آمدم، بعد از آن هر ٣ ماه یک بار و الان یک سالی می‌شود که ٦ماه به ٦ماه چکاپ می‌شوم. خوشبختانه مشکلی هم ندارم ولی بعضی مراجعان اینجا مشکلات حادی دارند، که دل هر آدمی به درد می‌آید، البته خوش‌اخلاقی و انصاف این پزشک باعث شهرت بیشتر او شده است. من شنیده‌ام تاکنون چند بیمار بدحال را که پول زیادی هم نداشته‌اند، رایگان جراحی کرده است. وقتی در این زمانه پزشکی این خصوصیات را داشته باشد معلوم است که اینجا جای سوزن انداختن نخواهد بود.»
مسئولان سازمان نظام پزشکی مهم‌ترین دلیل نوبت‌های طولانی در مطب برخی از پزشکان را مراجعه بی‌مورد مردم بدون درنظر گرفتن بیماری و تنها به دلیل شهرت پزشکان می‌دانند و تنها راهکار برای جلوگیری از این صف‌های طولانی مدت و به دنبال آن نوبت‌دهی‌های طولانی را عدم‌مراجعه غیرضروری به پزشک متخصص و جایگزین کردن پزشکان دیگر برای درمان بیماری عنوان میکنند. از طرف دیگر مراجعه غیرضروری به پزشکان متخصص برای بیماری‌های ساده و کم‌خطر باعث خواهد شد تا شانس مراجعه بیماران بدحال با خطر بالا، کم شود، موضوعی که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
اعتماد مردم به پزشکان باتجربه
با این حساب جدا از کمبود پزشکان متخصص در برخی رشته‌های خاص، شلوغی و
ازدحام در مطب برخی از پزشکان در شهرهای بزرگ بیشتر به دلیل یک عادت
اجتماعی است، نکته اصلی اینجا است که مراجعه به مراکز معروف و شلوغ همواره
یکی از رفتارهای اجتماعی در ایران است. رستوران، مرکز خرید یا مطب دکتر
فرقی نمی‌کند، این طرز فکر که «شلوغی در هر جایی نشان از کیفیت و بهتر بودن
دارد» رفته‌رفته به عادت فکری برای جامعه ایرانی تبدیل شده است که تبعیت
نکردن از آن به معنای افت شأن و مقام اجتماعی است. این رفتار در تمام شئون
زندگی ایرانیان ریشه دوانده است. اردشیر گراوند با بیان این مطلب می‌گوید:
این موضوع نتیجه اعتماد شکل گرفته بین پزشک و جامعه است و شکل‌گیری اعتماد فرآیندی بلندمدت است. به همین دلیل هم مطب پزشکان باتجربه و مسن همواره شلوغ‌تر از سایر همکاران جوان آنها است.
این جامعه‌شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی
با بیان اینکه انتخاب پزشک معالج از حقوق اولیه هر انسانی است،
می‌افزاید: «حق انتخاب درخصوص درمان یکی از اصول اساسی در منشور اخلاقی و
موازین درمانی است، به همین دلیل نمی‌توان با دستور و بخشنامه برای انتخاب
مردم محدودیت ایجاد کرد.»
گراوند با اشاره به ریسک‌پذیری پایین جامعه ایرانی می‌گوید: «استفاده از
روشی آزموده شده با نتایج مشخص و مطلوب، کاری عقلانی است و جامعه ایرانی
بارها نشان داده که تمایلی به انجام ریسک‌های بزرگ ندارد. به همین دلیل هم
مردم در مراجعه به پزشک ترجیح می‌دهند بیشتر به سراغ پزشکان معروف و مطمئن
بروند. البته این دیدگاه الزاما به منزله این نیست که کار سایر پزشکان خوب
نیست؛ در اینجا بیشتر بحث اعتماد مطرح است.»
در مجموع به‌نظر می‌رسد شلوغی و ازدحام بیماران در مطب برخی از پزشکان را می‌توان با توسعه نظام ارجاع و پزشک خانواده تا حدودی کاهش داد. از طرف دیگر انجام برخی از اقدامات چون نظارت بر تعداد ویزیت‌های پزشکان از طریق نظام بیمه‌ای و نظارت بیشتر سازمان نظام‌پزشکی می‌تواند در ایجاد تعادل در مراجعه بیماران به پزشکان موثر باشد.
تکنولوژی
دکتر لینک هم مانند خیلی سرویس دهندگان محصولات مدیریت مطب و کلینیک
قابلیت منحصر به فردی بروی سیستم نوبت دهی و تعیین وقت ملاقات با پزشک
معالج دارد. ولی نکته ای که حائز اهمیت است ، چند درصد از ۱۰۰ درصد بیماران
یک مطب شلوغ توانایی نوبت گیری از این سیستم هوشمند تلفنی، آنلاین را
دارند آیا اون مطب و یا کلینیک واقعا خلوت می شود؟
تیم R&D دکتر لینک با صراحت اعلام میکنند
تنها ۱% از افراد از این سیستم استفاده میکنند و آن مطب به کماکان به
شلوغی خود و ازدحام ادامه می دهد.
سرویس هوشمند مدیریت مطب
و کلینیک دکتر لینک با استراتژی های مدیریتی این مشکل را هم برای نوبت های
حضوری و هم برای نوبت های آنلاین برطرف کرده به گوشه ای از راه حل های
دکتر لینک اشاره میکنیم:
سیستم ویزیت آنلاین:
دکتر لینک با استفاده از آخرین دستاورد های IT سرویس هوشمند ویدیو کنفرانس
را که از طریق (کامپیوتر، لپتاپ، تبلت، موبایل) اجرا می شود این توانایی رو
به پزشک و بیمار می دهد که بعضی از ویزیت های سطحی پزشک یا چکاپ بیمار که
همراه با بررسی پرونده می باشد را از طریق این افزونه هوشمند دکتر لینک انجام دهد.
سیستم نوبت دهی هوشمند:
این سیستم هم مشابه بقیه سیستم ها نوبت های خالی را تشخیص می دهد و رزو می
کند مسائل مالی را انجام میدهد و حتی توانایی کنسلی و یا تغییر نوبت را هم
دارد ولی قسمتی که در مورد دکتر لینک متفاوت عمل می کند اطلاع رسانی آنی
نوبت حضور بیمار داخل مطب می باشد. که نه بر اساس زمان نوبت بلکه در اساس
آخرین بیماری که پیش پزشک حضور دارد به صورت SMS یا PUSH NOTIFICATION روی گوشی هوشمند بیمار اطلاع می دهد.
آیا این سیستم واقعا متمایز است؟
از نظر ما هنوز جای کار دارد چون دید دکتر لینک برای این بخش بسیار بسیار
گسترده تر از یه سیستم نوبت دهی سادس ما روی فرهنگ، تفکر و روند حضور
بیماران کار میکنیم که بتونیم ازدحام و شلوغی مطب و کلینیک را کنترل کنیم.
این کار جدی دکتر لینک برای سیستم نوبت دهی می باشد.
