هنگامی که درمانجو برای اولین بار به ملاقات درمانگر خود می‌رود، قبل از این که ارتباطی شکل بگیرد و صحبتی رد و بدل شود رفتار و حالات یکدیگر را می‌بینند. و در وهله اول از طریق زبان بدن یکدیگر را مورد قضاوت قرار می‌دهند.
برقراری ارتباط موثر با درمانجو یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است یک درمانگر به آن نیاز دارد. یک ارتباط موثر و مطلوب با درمانجو بیش از هر درمانی بر درمانجو اثر می‌گذارد. با این وجود برقراری ارتباط موثر از آنچه به نظر می‌رسد پیچیده‌تر است. به ویژه اینکه ارتباط کلامی تنها بخشی از پیام اصلی را منتقل می‌کند و زبان بدن نیز می‌تواند بر کیفیت تعاملات با درمانجو تاثیر بسزایی داشته باشد.
امروزه محققان بر این امر توافق نظر دارند که واژه‌ها و کلمات عمدتا برای انتقال اطلاعات هستند در حالی که زبان بدن برای ارائه نگرش‌های شخصی است که در برخی موارد نیز از آن به عنوان جانشین پیام‌های شفاهی استفاده می‌شود.
زبان بدن چیست؟
فیلم‌های سینمای صامت به ویژه فیلم‌های چارلی چاپلین را به یاد دارید، آن‌ها پیشتازان ارتباطات غیرکلامی بودند. نشانه‌های غیرکلامی یا زبان بدن تنها وسیله ارتباطی در فیلم‌های صامت بود. هر بازیگر به وسیله زبان بدن احساس و حالت خود را در فیلم به نمایش در می‌آورد.
زبان بدن یا نشانه‌های غیرکلامی یکی از روشهای ارتباطی غیرکلامی است. زبان بدن شامل انتقال پیام‌های غیرکلامی بین افراد توسط وضعیت صورت، دست‌ها و پاها ،لحن و تماس چشمی است. زبان بدن می‌تواند بیانگر وضعیت درونی و احساسی فرد مانند خشم، ترس، استرس و اضطراب و غیره باشد. زبان بدن به این دلیل مهم است که احساسی که در پس یک صحبت وجود دارد را منتقل می‌کند.
درک نشانه‌های غیرکلامی راهی برای درمان درمانجویان
ممکن است درمانجو به شما بگوید "من خوبم" ولی واقعا اینطور نباشد. در اینجا زمانی که روان‌درمانگر شناخت کافی از درمانجوی خود داشته باشد، می‌تواند بفهمد، درمانجو به او دروغ می‌گوید. در چنین مواردی درک نشانه‌های کلامی و غیرکلامی درمانجویان برای کمک به درمانگران بسیار مهم و موثر هستند.
اما هر درمانجو با درمانجوی دیگر متفاوت است. در این مواقع چطور درمانگر می‌تواند با استفاده از هم ارتباط کلامی و هم غیرکلامی به ریشه احساسات درمانجویان دست پیدا کند؟
همه ما افرادی منحصربفرد هستیم، اما یک سبک مشابه درارتباطات غیرکلامی داریم که ذهن ناخودآگاه وگاهی هم ذهن متقابل ما می‌تواند این نشانه‌ها را دریافت کند. در ادامه به بررسی اینکه چگونه درک زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی در درمان به شما کمک می‌کند و چرا این امر بسیار مهم است، می‌پردازیم.
چرا توجه به زبان بدن مهم است؟
هدف شما به عنوان یک درمانگر، کمک به بهبود سلامت روانی، درمانجویان و دستیابی به کیفیت بهتر در زندگی آن‌ها است. با این حال، برقراری ارتباط با درمانجو برای اینکه او بتواند با شما احساس راحتی داشته باشد، ممکن است چالش برانگیز باشد.
زمانی که شما برای نخستین بار با درمانجو ملاقات می‌کنید، او شخصی است که به تازگی با او آشنا شده‌اید، بنابراین باید جنس رابطه‌ای که با او برقرار می‌کنید به نحوی باشد که بتوانید اعتماد او را به دست آورید.
ممکن است شما کلماتی درست و به جا به کار ببرید اما زبان بدن شما ممکن است پیام دیگری را به درمانجو منتقل کند و در اینجا حساسیتی برای درمانجو نسبت به زبان بدن شما به وجود آورد.
درک زبان بدن و ارتباطات غیرکلامی برای بکارگیری آن‌ها در جلسات روان‌درمانی بسیار حائز اهمیت هستند و باعث می‌شوند بیماران با شما احساس راحتی بیشتری داشته باشند.
از طرف دیگر، در مواردی نیز ممکن است زمانی که از درمانجو سوالاتی راجع به احساساتش می‌پرسید، با شما کاملا صادقانه حرف نزند.در اینجا اگر شما نشانه‌های غیر کلامی یا همان زبان بدن درمانجو را نادیده بگیرید، ممکن است از جزئیات مهمی که در رابطه با مشکلاتش وجود دارند، مطلع نشوید. با درک زبان بدن درمانجویان، می‌توانید بهترین راهکارهای درمانی را به آن‌ها پیشنهاد بدهید. به عنوان مثال، درمانجو در حال حرکت دادن پاهایش است، ممکن است این حرکت نشان دهنده اضطراب و عصبانیت او باشد. در این صورت شما می‌توانید با او در مورد این احساسات صحبت کنید و راه‌هایی جهت کاهش استرس و اضطراب به او پیشنهاد دهید.
توجه به زبان بدن یک ابزار ضروری برای شما است و به شما این امکان را می‌دهد با درمانجو ارتباط عمیق‌تری برقرار کنید. یعنی شما می‌توانید درمانجوی خود را به طور موثرتری درمان کنید و تشخیص دقیق‌تری از آنچه ممکن است در حال وقوع باشد، داشته باشید.
همچنین درک زبان بدن درمانجویان به شما کمک می‌کند تا وی را در جلسات روان‌درمانی بهبود ببخشید. با بررسی نشانه‌ها و علائم غیرکلامی او ، می‌توانید متوجه شوید که آیا او به صحبت‌های شما توجه می‌کند یا نه؟ آیا او در حال حاضر احساس احترام و توجه را از شما دریافت می‌کند یا خیر؟ اگر از طریق زبان بدن و نشانه‌های غیرکلامی پی ببرید که او احساس محرومیت از احترام و توجه شما را دارد، با استفاده از نشانه‌های غیرکلامی، نشان دهید که به او احترام می‌گذارید و به مشکلاتش اهمیت می‌دهید.
درک زبان بدن چگونه به درمان درمانجویان کمک می‌کند؟
همانطور که گفتیم، درک نشانه‌های غیرکلامی یا زبان بدن درمانجویان، به شما کمک می‌کند بهترین راهکارهای روان‌درمانی را به آن‌ها پیشنهاد دهید و ارتباط بهتری با آن‌ها برقرار کنید. برای این کار باید به دو نوع نشانه زبان بدن توجه کنید:
1-نشانه‌های بدنی در زبان بدن
نشانه‌های بدنی شامل حرکات، اعمال و نحوه قرارگیری بدن است. این نشانه‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- حرکات بدن: حرکات بدن می‌توانند نشان دهنده احساسات مختلفی مانند استرس، اضطراب، ترس، عصبانیت و غیره باشند. مثلا اگر درمانجو شما در حال لرزیدن و یا حرکت دادن پاها است، احتمالا احساس استرس و اضطراب دارد.
- نگاه: شامل نگاه کردن به چیزی با دقت، نگاه کردن به پایین یا بالا، نگاه کردن به نواحی خاص از بدن فرد دیگر، نگاه به دیوار یا سقف
- لبخند: لبخند واقعی، لبخند مصنوعی، لبخند باز
- اشارات: شامل اشاره به جایی، یک شی خاص یا یک فرد خاص یا یک موضوع خاص
2-نشانه‌های صوتی در زبان بدن
نشانه‌های صوتی زبان بدن شامل انواع صداهایی است که در زمان صحبت کردن تولید می‌شود و می‌تواند احساسات درمانجو را نشان دهد. برای نشانه‌های صوتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لحن صدا: شامل تن صدا، بلندی و کمی صدا، تندی و آهستگی صدا، نوع تلفظ کلمات، نوع استرس و تنوع صدای گفتار می‌باشد.
- تنفس: شامل نوع تنفس و نحوه تنفس است. مثلا نوع تنفس آرام و عمیق یا تنفس سریع
- صدای تند و بلند تنفس: شامل صدایی است که در حالت‌هایی مانند اضطراب، ترس، خشم و هیجان و غیره به وجود می‌آید.
- صدای خلق و خو: صدایی که در حالت‌هایی مانند خوشحالی، شادی، ناراحتی و غیره به وجود می‌آید.
- صدای بی‌صدا: شامل صداهایی که در حالت‌هایی مانند بی‌حوصلگی، کسالت یا نارحتی به وجود می‌آید.
- مدت سکوت: طول مدت سکوت در زمان صحبت کردن می‌تواند نشان‌دهنده احساسات فرد باشد، احساساتی نظیر ترس، عصبانیت، تعجب.
تاثیر زبان بدن روان‌درمانگر بر درمانجو در طول جلسات روان‌درمانی
وظیفه درمانجو نیست که زبان بدن خود را تحلیل کند و زبان بدن خود را با صحبت‌هایش هماهنگ کند، اما خیلی مهم است که شما به عنوان یک روان درمانگر این کار را انجام دهید. همچنین به عنوان یک درمانگر باید مطمئن باشید که زبان بدن‌تان موجب آزار و ناراحتی درمانجو نمی‌شود. اگر درمانجو احساس خوبی نسبت به زبان بدن شما نداشته باشد، نمی‌تواند به شما اعتماد کند، و در نتیجه درباره احساسات خود با شما صحبت نمی‌کند.
ممکن است درمانجو درباره معنی نشانه‌های غیرکلامی آگاهی کافی نداشته باشد، اما از طریق ناخودآگاه خود به این نشانه‌ها واقف خواهد شد. اگر ارتباط کلامی و غیرکلامی شما با هم هماهنگ نباشد، به او می‌گویید که شما یک درمانگر قابل اعتماد نیستید. به خصوص برای درمانجویانی که بواسطه شنیدن دروغ از فرد دیگر در زندگی، تروماتیزه شده‌اند، این نشانه ممکن است باعث ایجاد ترس، کاهش اعتماد به نفس و ایجاد عدم امنیت درونی شود.
همانطور که رابطه با درمانجو را برقرار می‌کنید، ایجاد اعتماد در او نیز به همان اندازه مهم است. بنابراین، باید مطمئن شوید که زبان بدن شما با آنچه که می‌خواهید به درمانجو منتقل کنید هماهنگ باشد. چند مثال:
حرفه‌ای یا دوستانه: تماس چشمی، حرکات بدنی و فاصله شما از درمانجو باید با سطح رابطه‌ایی که با او برقرار کرده‌اید، هماهنگ باشد. برخی درمانجویان ممکن است با فاصله نزدیک و دوستانه احساس ناراحتی کنند، در حالی که دیگران به یک فاصله دوستانه و صمیمی احتیاج داشته باشند.
بازخورد یا فاصله: نگاه و نحوه نشستن شما، باید به گونه‌ایی باشد که درمانجو به این اطمینان دست پیدا کند که شما آماده شنیدن داستان او هستید. اگر درمانجو حس کند که شما علاقه‌ای به شنیدن داستانش ندارید، او نیز تمایلی به برقراری ارتباط با شما نخواهد داشت.
تقلید از زبان بدن درمانجو: تقلید از زبان بدن یک راه موثر برای برقراری ارتباط با درمانجو به شمار می‌رود. مغز درمانجو، زبان بدن را دریافت می‌کند، و اگر زبان بدن شما با زبان بدن درمانجو همخوانی داشته باشد، مغز به طور ناخودآگاه آن را آشنا در نظر خواهد گرفت و به او اجازه می‌دهد با شما احساس راحتی بیشتری داشته باشد.
زبان بدن شما نیز در ایجاد رابطه با بیمار بسیار مهم است. به زبان بدن خود توجه کنید که چطور عمل می‌کنید و مطمئن شوید که زبان بدن شما با هدف شما از حضور در کنار درمانجو یکی است.
روان‌درمانگران باید به کدام نشانه‌های غیرکلامی یا زبان بدن توجه کنند؟
افراد به روشهای مختلفی خود را ابراز می‌کنند. به این معنا که حرکات آن‌ها فرد به فرد می‌تواند متفاوت باشد. با این حالت تشخیص تغییرات کوچک در وضعیت بدن، حرکات چشم و غیره می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید واقعا درمانجو به شما چه می‌گوید. برخی نشانه‌های زبان بدن عبارتند از:
1-وضعیت بدن
نحوه حرکت بدن درمانجو می‌تواند نشان دهنده حالت روحی او باشد. این می‌تواند شامل احساس واقعی که او درباره خود ش دارد یا نحوه معرفی خودش به دنیا باشد. اگر او احساس ناراحتی می‌کند، ممکن است به دفعات جای خود را تغییر دهد، یا اگر عصبانی است یا احساس عدم تعادل یا ترس دارد ممکن است
- به عقب برگردد
- به جلو خم شود
- بدن خود را کمی به اطراف متمایل کند.
2-دست
حرکات دست درمانجو می‌تواند نشان‌دهنده احساسات زیر باشد:
- اضطراب: انگشتان لزران یا بازی با دست‌ها
- خشم: مشت‌های بسته یا چسبیدن به چیزی
- عصبانیت: قرار دادن دست روی سر یا مالیدن سر، گردن یا ران
- ترس: نگه داشتن چیزی به عنوان حفاظت از خود
3-وضعیت صورت
وضعیت صورت می‌تواند نشان دهنده حالت روحی شخص باشد. برای از حالات صورت که باید به آن‌ها توجه کنید:
- ابروهای بالا یا روبه‌روی هم می‌تواند نشان‌دهنده ترس یا نفرت باشند.
- ابروهای پایین، لب‌های پر تنش و فک ثات می‌تواند نشانه عصبانیت باشد.
- گونه‌های بالا رفته، لب‌های پهن شده و چین و چروک می‌تواند نشانه خوشحالی باشد.
- گوشه‌های لب پایین، لب پایینی پف کرده و چین بین ابروها می‌تواند نشان‌دهنده غم و اندوه باشد.
- گاز گرفتن لب ممکن است نشان‌دهنده عصبانیت باشد و لب‌های بسته می‌تواند نشان‌دهنده عدم توافق یا عدم تائید باشد.
4-تماس چشمی
تماس چشمی درمانجو نیز برای درک احساسات و حالت روحی او بسیار مهم است. برخی از عواملی که باید به آن‌ها توجه داشته باشید عبارتند از:
- نگاه کردن به سمت چپ و بالا: بازخوانی بصری
- نگاه کردن به سمت چپ و مرکز: بازخوانی شنیداری
- نگاه کردن به سمت چپ و پایین: دیالوگ داخلی شنیداری
- نگاه کردن به سمت راست و بالا: ساخت بصری
- نگاه کردن به سمت راست و مرکز: ساخت شنیداری
- نگاه کردن به سمت راست و پایین: حس حرکتی
5-دست‌ها و پاها
حرکت دست‌ها و پاهای درمانجو می‌تواند نشان‌دهنده سطح راحتی او در جلسه روان‌درمانی باشد.
- حالت دفاعی با بازوهای ضربدری
- راحت بودن با بازوهای راحت
- ناراحتی با پاهای ضربدری
- بی حوصلگی، تحریک‌پذیری، بی‌قراری یا عصبی بودن با ضربه زدن یا تکان دادن پاها
6-لحن
هرچند لحن بیشتر یک نشانه کلامی است، اما نشان‌دهنده احساس واقعی فرد نیز هست. اگر درمانجو روی برخی از کلمات تاکید می‌کند، ممکن است عصبانی یا ناراحت باشد. اگر به صورت کند و آرام صحبت می‌کند می‌تواند نشان‌دهنده درد و ناراحتی باشد. در حالی‌که صدای پایین و آرام نشان‌دهنده غم و اندوه و خجالت است. صدای بلندتر می‌تواند نشانه عصبانیت، عدم صداقت یا ترس باشد. لحن درمانجو ابزاری عالی برای شما خواهد بود، هنگامی که قصد دارید حالت روحی او را در یک موقعیت ارزیابی کنید.
نحوه دریافت زبان بدن یا نشانه‌های غیرکلامی در مشاوره آنلاین
ارتباط آنلاین دشواری‌های خاص خود را جهت درک نشانه‌های غیرکلامی و زبان بدن درمانجو به همراه دارد. و تلاش برای درک زبان بدن درمانجو در زمان مشاوره آنلاین بسیار چالش برانگیز است. نکته‌ای که در اینجا باید در نظر گرفت این است که آیا درمانجو به راحتی روی صندلی نشسته یا ناراحت است.
از آنجائی که نمی‌توانید کل بدن درمانجویان را در زمان مشاوره آنلاین ببینید یعنی وضعیت دست‌ها و پاها، باید بر روی حالات چهره و تماس‌های چشمی او تمرکز کنید. اگر حالات چهره نشان‌دهنده احساسات منفی است باید وضعیت جلسه را تعدیل کنید.
علاوه بر این اگر درمانجو به طور مکرر تماس چشمی خود را قطع کرده و به اطراف مثلا اتاقی که در آن حضور دارند نگاه می‌کند، این می‌تواند نشان‌دهنده بی‌علاقگی یا مضطرب بودن وی باشد.
نشانه‌هایی که گفته شد برای یک ارتباط کامل با درمانجو بویژه در شرایط مشاوره آنلاین حیاتی است. استفاده از نشانه‌های غیرکلامی می‌تواند به شما کمک کند بهتر رفتار درمانجویان را تحلیل کنید که اگر زبان بدن شما چگونه باشد آن‌ها راحتتر هستند.
کلام پایانی
آنچه که در جلسات روان‌درمانی به بهبود و درمان درمانجو منجر می‌شود، تنها ارتباط کلامی ما بین درمانجو و درمانگر نیست. درمانگرعلاوه بر کلماتی که بر زبان درمانجو جاری می‌شود به کمک زبان بدن درمانجو می‌تواند احساس و وضعیت روحی او را درک کند. پی ببرد کجا درمانجو صادق است یا نه. همچنین مهم است که کلام و صحبت‌های درمانجو با زبان بدن او مطابقت داشته باشد، اگر چنین انطباقی وجود نداشته باشد، درمانگر نشان می‌دهد که مشاوری قابل اعتماد نیست.
منبع :https://ravelmentalhealth.com/
اگر شما مدیر داخلی یا منشی مرکز روانشناسی هستید؟ آیا به مشاوره جذب درمانجو نیاز دارید؟ همین الان تماس بگیرید:
۰۹۱۲۰۰۴۴۸۲۴
برای دریافت مشاوره اینجا کلیک کنید.
