کار انسان، محصول متغیرهای متعدد و متنوعی است. در برخی مواقع کار متأثر از متغیرهای انسانی همانند شخصیت، انگیزه‌ها، گروه، تفاوتهای فردی، هوش، استعداد، حافظه، رغبت و غیره است و گاهی متأثر از متغیرهایی که ماهیت فیزیکی دارند. این متغیرها را شرایط محیط کار میگویند.
بدیهی است که شرایط نامطلوب محیط کار، نه تنها بازده، بلکه رضایت یا نارضایتی افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. امروزه ثابت شده است که شرایط دیگر محیط کاری از جمله میزان روشنایی، تکنولوژی، سر و صدا، موسیقی، ساعات کار، استراحت، تعطیلی هفتگی، شرایط آب و هوایی، رنگ و طراحی و دکوراسیون محل کار، همه بر عملکرد فرد اثر دارند. با توجه به تحولات و دگرگونیهای عصر حاضر که به تناسب توسعه علوم و فنون در زندگی فردی و اجتماعی رخ می نماید،
روحیات انسان نیز به گونه‌ای است که با بروز تغییرات، خواه‌ناخواه در او استرس ایجاد می‌شود. عده‌ای از صاحبنظران رفتار سازمانی، استرس را بیماری شایع قرن نامگذاری کرده اند. شاید هم به راستی دوران ما عصر استرس و فشارهای عصبی است، دوره ای که در آن هر انسانی بیش از هر زمان دیگری در معرض عوامل موجد استرس قرار گرفته و همواره به عنوان تهدیدی برای سلامت روانی و جسمانی او به شمار می‌رود.
استرس در محیط کار چیست؟
اضطراب شغلی را می‌توان مجموعه‌ای از ترس‌ها و نگرانی‌ها دانست که به واسطه انجام وظایف در موعد مقرر، پیشرفت شغلی، لزوم آموزش مهارت‌های جدید و بسیاری موارد دیگر ایجاد می‌شوند.
میزان استرس ممکن است بر مسائلی نظیر کیفیت کار فیزیکی، بهره‌وری و پویایی تاثیرگذار باشد. متاسفانه، اخیرا موضوع شیوع ویروس کووید-19 نیز نگرانی‌های تازه‌ای را برای همگان ایجاد کرده است. براساس مطالعات، استرس به میزان قابل توجهی می‌تواند در پایین آوردن ایمنی بدن و احتمال ابتلا به بیماری کرونا موثر باشد.
ارتباط استرس با عملکرد کاری
گفتنی است برانگیختگی هیجانی ملایم (استرس در حد مطلوب)، کارکنان را در جریان اجرای کاری که برعهده دارند، هوشیار نگه داشته و موجب تقویت دقت و صحت در عملکرد شده و لزوم وجود آن برای مراقبت از بیماران ضروری است، لیکن در صورتیکه استرس از حد معینی بیشتر شود عملکرد فرد منفی شده و کادر درمان با درهم شکستگی ذهنی و فیزیکی روبرو می شوند.
عوامل ایجاد کننده استرس شغلی در میان کادر درمان
در حرفه درمان عوامل استرس زای شغلی متعددی وجود دارند. هر کدام از این عوامل به نوبه خود سهم بسیار بزرگی در ایجاد استرس در بین پرسنل درمان برعهده دارند. فشار روحی و روانی که بر پرسنل درمان وارد می شود، تبعاتی نیز به همراه دارد. افزایش خطاهای شغلی ، تنها یکی از ده ها مشکل کاری پرسنل درماناست. در نتیجه ضرر مستقیم ناشی از کمبود نیروی درمان متوجه بیماران است.
ساعت کاری بالا:
مشاغل حوزه درمان از جمله مشاغل سخت و زیان‌بار محسوب می‌شوند. وجود ساعات کاری بالا در این مشاغل استرس زیادی را به پرسنل درمان وارد می‌کند.
عدم امنیت شغلی:
استخدام نشدن پرسنل درمان در بخش های خصوصی نیز می تواند اسباب تنش و نگرانی را در این قشر فراهم آورد.
نبود امکانات مناسب و تجهیزان کافی:
عدم وجود امکانات کافی برای رسیدگی به همه بیماران به طور مستقیم باعث زحمت و ایجاد فشار کاری برای کادر درمان می شود، چرا که انها باید با چنین امکانات کمی پاسخگوی همه بیماران باشند.
بار کاری زیاد:
تراکم زیاد بیمار و کمبود کادر درمان، حجم کاری شاغلین در این بخش را دوبرابر کرده است. کمبود پرستار حجم کاری بالایی را به کادر درمان تحمیل می‌کند و باعث استرس آنها می‌شود.
تعارض بین همکاران:
حرفه‌های درمان از جمله مشاغلی هستند که نیازمند همکاری و همدلی فراوان میان همکاران است چرا که وجود تعارض و ناسازگاری میان پرسنل کلینیک باعث می شود که آنها احساس حمایت و پشتیبانی نکرده و با مشکلات جدی در انجام فعالیت های مربوط به حرفه روبرو بوده و احساس ناکامی به آنها دست میدهد.
عدم اطمینان از درمان:
نکته ای که بسیاری از مسئولان به آن توجه نمی کنند این است که کادر درمان ایران نیز باید همانند دیگر کشورهای جهان با شرکت در کلاس‌های آموزش تخصصی با جدیدترین آموخته های پزشکی آشنا شده و بیماری‌های جدید را بشناسند تا در مواقع بحران با مشکل روبرو نشوند و بتوانند مانند پزشک عمل شوند.
عوامل روحی – روانی
مسئولیت درقبال مراقبت از بیماران، رسیدگی به موقعیت های اورژانس و اخذ تصمیم درست، به ویژه در زمانی که دسترسی به سایرین غیرممکن یا مشکل است از عوامل استرس‌زا در حرفه درمان، محسوب می شوند. مواجهه با آثار شدید ناشی از تروما و حوادث (یا آثار متعاقب آنها) از عوامل استرس زای دیگر در حرفه درمان، به شمار می روند. وقوع بیماری‌های نظیر کرونا باعث می شود که در اغلب کلینیک‌ها، دوره های زمانی کاری پر از استرس و تنش توام با کار فیزیکی زیاد رخ دهد که قابل مقایسه با سایر اوقاتی که در آنها آرامش نسبی برقرار است، نیست.
راهکارهای کاهش استرس در محیط کار
پرسنل کلینیک می‌توانند به انجام برخی اقدامات و اتخاذ برخی رویکردها نیز می‌تواند اضطراب ناشی از فشار کار را تقلیل دهند. از این جمله می‌توان به ایجاد عادات خوب ذهنی و جسمی اشاره کرد.
عمده‌ترین راهکارهای کاهش استرس در محل کار عبارتند از:
استراحت مکرر در بازه‌های زمانی تعیین شده
فارغ از نوع کار و محل انجام آن، در طول روز به طور مکرر استراحت کنید. یعنی، به ازاء هر ساعت کار، 10 تا 15 دقیقه از زمان خود را به انجام حرکات کششی و در صورت امکان، تنفس هوای تازه اختصاص دهید. این امر به ویژه در مورد افرادی مصداق دارد که کلیه ساعات روز را در پشت کامپیوتر و در حالت نشسته سپری می‌کنند. این افراد، بیش از سایرین در معرض پدیده فرسودگی شغلی و استرس ناشی از آن قرار دارند.
زمان‌بندی و برنامه‌ریزی دقیق
برنامه‌ریزی دقیق ساعات کاری به معنای تعیین اهداف واقع‌بینانه و سازمان‌دهی فعالیت‌های روزانه است. برای این منظور، لازم است اهدافی منطقی و قابل دستیابی را برای خود در نظر گرفته و انجام همه کارها را در برنامه یک روز کاری خود نگنجانید. تعیین اولویت‌ها یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که در دستیابی به اهداف و تامین آرامش روان تاثیرگذار است.
تعطیلات
هر چند وقت یک‌بار، کار را تعطیل کرده و زمان خود را صرف فعالیت‌های دلخواه خود کنید. این تعطیلات، بهترین فرصت ممکن برای شارژ مجدد شما خواهد بود. پیاده‌روی، خوردن غذاهای باکیفیت و سالم، سپری کردن اوقاتی خوش با خانواده و دوستان، اجتناب از مصرف بی‌رویه الکل و دخانیات و در عین حال، جلوگیری از حضور مداوم در شبکه‌های اجتماعی از اصلی‌ترین اقداماتی است که به بازیابی توانایی‌های شما کمک خواهد کرد.
خواب کافی
این روزها، بسیاری از افراد از کمبود خواب رنج می‌برند. این امر تا حدودی از اختلالات اعصاب و روان ناشی می‌شود. کمبود خواب را می‌توان از مهم‌ترین عوامل موثر بر تشدید استرس دانست. به علاوه، این امر به شکل قابل توجهی در کاهش تمرکز تاثیرگذار بوده و تعاملات فردی و اجتماعی را دچار اختلال می‌کند. برای مقابله با این مشکل، لازم است یک یا دو ساعت قبل از خواب استفاده از گوشی و کامپیوتر را کنار گذاشته و خود را برای خوابیدن آماده کنید. دقت کنید، برای بازیابی توان جسمی و روحی خود، روزانه حداقل به 6 تا 8 ساعت خواب عمیق نیازمندید. برای کسب بهترین نتیجه، قبل از خواب از مصرف الکل و دخانیات خودداری کرده و فضای خواب خود را تاریک، خنک و ساکت نگه‌دارید.
شناخت عوامل استرس‌زا در محیط کار
به منظور کاهش استرس در محل کار، ابتدا باید دلایل موثر در به‌وجود آمدن این احساس را شناسایی کرده و سپس، در جهت کنترل آنها اقدام کنید. طبیعتا، کلیه شرایط و موقعیت‌ها را نمی‌توان کنترل کرد. از این جمله می‌توان به لزوم دورکاری ناشی از همه‌گیری و اختلالاتی اشاره کرد که به واسطه این امر پدید می‌آیند. در چنین شرایطی، لازم است با رعایت بهداشت فردی و پروتکل‌های اجتماعی از گسترش بیماری جلوگیری کرده و با رعایت موارد یاد شده در سایر بندها در حفاظت از سلامت جسم و روان خود کوشا باشید. به علاوه، در مواقع لزوم باید مشکلات خود را با مدیریت کلینیک در میان گذاشته و از وی کمک بخواهند.
سخن آخر
با توجه به آن چه گفته شد، می‌توان دریافت، کاهش استرس در محیط کلینیک از راهکار واحدی برخوردار نبوده و تکنیک‌های متناسب برای این امر ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. اگر شما هم برای مدیریت اضطراب با مشکل مواجه هستید بهتر است هر چه زودتر به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کرده و از او کمک بخواهید. انجام این کار، علاوه بر بهبود وضعیت شغلی در ارتقاء سطح زندگی فردی و روابط خانوادگی شما نیز موثر خواهد بود.
کپی برداری از این مطلب با ذکر منبع بلامانع است.
امیدواریم از مقاله امروز لذت برده باشید و به شما در پیشبرد اهدافتان در مدیریت کلینیک دندانپزشکی کمک کرده باشد. حتماً نظر خود را با ما درباره این مقاله در صفحه اینستاگرام برای ما به اشتراک بگذارید.
اگر برای مدیریت کلینیک خود نیاز به مشاوره و راهنمایی دارین، می‌توونید با همکاران و مشاوران ما تماس بگیرین، تا شما را در این زمینه راهنمایی کنند.
مقالات مرتبط:
یک کلینیک دندانپزشکی خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
